16.ತುಳು ಪಾತೆರೊ ೦೭- ಸಂಧಿ ಪ್ರಕರಣ

ತುಳು ಪಾತೆರೊ: ಭಾಗ ೨- ವ್ಯಾಕರಣ
¥ÀæPÀgÀt

5

¸ÀA¢ü ¥ÀæPÀgÀt

Euphonic Combination

5.1 «ªÀgÀuÉ

5.2 ¸ÀA¸ÀÌöÈvÀ ¸ÀA¢ü¯É£À ¥ÀjZÀAiÀÄ

5.3 vÀļÀÄmï ¸ÀA¢ü®Ä

«ªÀgÀuÉ

5.10  PÀj£À ¥ÀæPÀgÀuÉÆqÀÄ ¥ÁvÉgÉÆzÀ zsÀé¤®Ä CPÀëgÀ gÀÆ¥ÉÇqÀÄ §gÀªÀtÂUÉq §vïÛzï, ¥ÁvÉgÉÆzÀ ¥ÀæwAiÉÆAf zsÀé¤®Ä ¥ÀÅnÖ£À «zsÁ£À, CPÀëgÀzÀ GZÁÑgÀuÉ£  zsÀ餯ÉU ºÉÆA¢PÉ ªÀiÁ¼ïÛzï, ¥ÁvÉgÉÆ §gÀªÀÅU  KPÀ ¸ÁªÀÄåvÉ£ï ¸Á¢¥ÀÅ£À AiÀÄvÀߪÁ¢vÀÛAqï. ¥ÁvÉgÉÆzÀ ªÀÄÄRåUÀÄt ªÉÃUÀ¸ÁzsÀ£É. F ªÉÃUÀzÀ ªÀĺÀvÀé F AiÀÄÄUÉÆlAvÀÆ ¢Ad. C¬ÄP GzÁºÀgÀuÉ C£ÀUÀvÀå. ¥ÁvÉgÉÆzÀ zsÀ餯ɣ  MlÄÖUÀÆqÁìz  ªÉÃUÉÆqÀÄ ªÁPÀågÀZÀ£É ªÀiÁ½Û£À, C©ü¥ÁæAiÀÄ C©üªÀåPÀÛ¯Éq  ¸ÁªÀÄxÀåð GAqÀÄ CAZÁAqÀ, §gÀªÀtÂUÉzÀ CPÀëgÀ®Ä  PÀÆqÁ F ªÉÃUÀ¸ÁzsÀ£ÉzÀ ¤Ãw£Éà C£ÀĸÀj¸ÉÆqÀÄ. ¥ÁvÉgÉÆzÀ ¸ÀªÀÄ£Áz  CªÉà ªÉÃUÉÆqÀÄ NzÀgÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁzÀÄ¥ÉÇàqÀÄ. F ¢¸Ém  CPÀëgÀ®Ä MAeÉPÉÆAf UÉÆÃrz  PÀ«Ää ±ÀæªÉÆlÄ, PÀrªÉÄ PÁ¯ÉÆqÀÄ ¥ÁvÉgÉÆzÀ NzÀÄ£ÀªÀÅ ªÀÄÄAzÀj¥ÉÇqÀÄ. CPÀëgÀ®Ä MAeÉPÉÆAf UÉÆÃrz  MAf CPÀëgÀzÀ gÀÆ¥À vÁ¼ÀÄ£À PÀæªÀÄ£Éà ¸ÀA¢ü. F ¸ÀA¢ü E¤à ¸ÀA¸ÀÌöÈvÀ ±À§Ý, ¥Át¤£À ªÁåPÀgÀt£  ¥Á²ÑªÀiÁvÀå «zÁéA¸Égï CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁ¼ÀÄà£ÀUÀ vÉjz  §wÛ£ÀªÀÅ. ¨sÁµÁ±Á¸ÀÛç E¤vÀ ¢£ÉÆlÄ, ¨sÁj ªÉÃUÉÆqÀÄ zÀÄA§Ä ¥ÉÇêÉÇAzÀÄ EvÀÛAqÀ¯Á,  F ¸ÀA¢ü¥ÀzÀ EAVèõ  ¨sÁµÉq  CAZÀ£Éà MjzÀÄAqÀÄ. C¬ÄPï ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ±À§Ý AiÀÄÄ¥sÉÇä (euphony) EAz z  DAqÀ¯Á, ¸ÀàµÀÖ CxÀð ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨sÁµÉ UÉÆwÛwÛ£À £ÀAP  vÉj£Áv  §¥ÀÅðf. F ¸ÀA¢üzÀ ªÀĺÀvÀé ªÀÄÄRåªÁz  ¥ÁvÉj£ÁvÉ ªÉÃUÀ¸ÁzsÀ£É.  CPÀëgÀ®Ä N¯ÉÆÃ®Ä UÉÆÃrz  F ªÉÃUÀ¸ÁzsÀ£É Dz , CxÀð PÉqÀAzÉ E¥ÀÅöà£À, ªÀiÁzsÀÄAiÀÄð JZÁѦ£À PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ. EAzÉ£ï ªÁåPÀgÀtPÁgÉ£Éà §zÀÞ ªÀiÁ¼ÀÄàªÉ E¤à£ÀªÀv Û. ¥ÁvÉgÉÆqÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀ ªÉÃUÀ¸ÁzsÀ£ÉzÀ jÃwq  EAz £ÀqÀ¥ÀÅAqÀÄ. vÀļÀÄm  CPÀëgÀ EwÛf, §gÀªÀÅ EwÛf, DAqÁ: ¥ÀZÉÑ+EgÉ= ¥ÀaÑgÉ>§aÑgÉ, DzÉà ¥ÉÇÃAqÀÄ. JPÁgÀ ªÀiÁAiÀĪÁAq , CWÉÆõÀ ¥ÀPÁgÀ §PÁgÀªÁAq , ªÉÃUÀ¸ÁzsÀ£É DAq , ±À§ÝzÀ CxÀð CAZÀ£É MjAq , ªÀiÁzsÀÄAiÀÄð JaÑAq . EAzï ¥ÁvÉgÉÆzÀ ¸Àé¨sÁªÀ. F ¸Àé¨sÁªÀUÀÄtzÀ C£ÀĸÁgÀªÁzÉà ªÁåPÀgÀtPÁgÉ £ÀqÀ¥ÉÇqÀÄ. ¥ÁvÉgÉÆzÀ ±ÁæªÀt ªÀÄlÖzÀ C¨sÁå¸À DAiÀÄU  ªÀÄÄRå ¸ÁzsÀ£É. CvÁÛªÀAzÉ ¥ÁvÉgÉÆUÀÄ MA§A¢£À CPÀëgÀ®Ä vÀ£Àß ªÀ±À GAqÀÄ EAz z  DAiÀÄU  vÉÆÃf£À ¯ÉPÉÆÌ ¸ÀA¢ü ªÀiÁ¼ÀÄà£À, ¥ÀŸÀ ±À§Ý gÀZÀ£É ªÀiÁ¼ÀÄà£À ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ¥sÀ®PÁjAiÀÄv Û.

5.11  PÀj£À ¥ÀæPÀgÀuÉÆqÀÄ ¸ÀégÀ ¸ÀA¢ü¯É£À vÉj¥ÁzÀÄAqÀÄ. C+E =J, C+G =M, C+J =L,  C+M =O D¦£À ¤zÀ±Àð£À PÉÆvÀÄðAqÀÄ. AiÀÄÄgÉÆÃ¥ÀzÀ ¨sÁµÉ¯Éq  EAa£À ¸ÁºÀ¸À ¥ÁæPïq  £ÀqÀwÛfÓ EAz vÉj¥ÀÅAqÀÄ.  b ,e ,a,u  £Á®ZÀÑgÀ®Ä ¸ÉÃzïð ¥ÁvÉgÉÆqÀÄ ¨ÉÆ(beau)E¤à GZÁÑgÉÆ£ÀÄ MAeÉà CPÀëgÉÆqÀÄ vÉÆÃeÁªÀ. DAqÁ, EAVèõï zÀAa£À PÁªÀåªÀĬÄà ¨sÁµÉq , PÀ«vɯÉq  F ¸ÀA¢üzÀ ªÀĺÀvÀé vÉj¢vÉÛg . GzÁ:

absolute form                                                   Sandhi form

is= John is ready                                              John's ready

have=I have got it                                           I've got it

them= watch them                                        watch'em       EvÁå¢

PÀ£ÀßqÀzÀ ªÀĺÁªÁåPÀgÀt PÀvÀÈð PÉògÁd£À ¸ÀA¢ü ¥ÀæPÀgÀt£Éà MAf C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ ªÀĺÁUÀæAxÀ, ªÀĺÁ¸ÁzsÀ£É. ¾ ¿ PÁgÉÆ£ÀÄ Mj¥ÁªÀgÉ «±ÉõÀ ±ÀæªÀÄ zÉvÉÆAzÉ E¤à C©ü¥ÁæAiÀÄ«wÛAqÀ¯Á,  PÀ£ÀßqÀ ¥ÁvÉgÉÆ DAiÀÄ£À ªÉÃUÉÆqïÝ «ÄQÌ¢£À ªÉÃUÉÆqÝ   £ÀqÀv Ûz , J¿Û =JvÁÛAqï, £É¾ ¯ï= £ÉgÀ¼ÁAqï, ¥ÁvÉgÉÆUÀÄ MA§Ä£À jÃwqï. vÀļÀÄvï, EAVèõï, PÀ£ÀßqÀzÀ GzÁºÀgÀuÉ®Ä ¸ÀàµÀÖ ªÀiÁ¼ÀÄà£À  «µÀAiÀÄ FvÉ- d£ÀªÀiÁ¤£À ¥ÁvÉgÉÆzÀ GZÁÑgÀ §gÀªÀtÂUÉzÀ °¦ gÀÆ¥ÉÇUÀÄ MAfUÀÆqÉÆqÀÄ. °¦ gÀÆ¥ÉÇqÀÄ EwÛ£À £ÀÆ£ÀvÉ¯É£ï ¥ÁvÉgÉÆ PÀ¼À¦£À jÃwqÉà ªÀwð¸ÀÄAqÀÄ. C¥ÀUÁAqÀ ¸ÀA¢ü E¤à£ÀªÀÅ ¥ÁvÉgÉÆzÀ ¸ËPÀAiÀÄðªÀvÁÛªÀAzÉ §gÀªÀtÂUÉzÀªÀvïÛ.

¸ÀA¸ÀÌöÈvÀ ¸ÀA¢ü¯É£À ¥ÀjZÀAiÀÄ

5.20 F jÃwqï ¸ÀA¸ÀÌöÈvÀzÀ ¸ÀA¢ü¯É£ï £ÀªÀÄ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁzï vÉjAiÉÆqÀÄ. ¥ÁvÉgÉÆUÀįÁ, §gÀªÀtÂUÉU ¯Á E¥ÀÅöà£À ¤PÀl ¸ÀA§AzsÉÆ£ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌöÈvÀzÀ ¸ÀA¢ü¯Éqï vÀƪÉÇ°. GzÁ: gÁªÀiÁªÀvÁgÀ, ªÁUÁÝ£À, ¥ÁævÀBPÁ® EvÁå¢, MAeÉà ±À§Þ®Ä EAz z vÉj£Ávï GZÁÑgÉÆqÀÄ vÉÆÃdĪÁ. DAqÁ C¬ÄPÀļÉqï ¸ÀA¢ü«UÀæºÀ ªÀiÁ¼ÀÄà£ÀUÀ, D ¸ÀA¢ü gÀZÀ£Éqï ¥ÁvÉgÉÆzÀ GZÁÑgÀuÉ£Éà ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæ ªÀ»¹¢Aqï EAz z  CAzÁeÁªÀÅ. «ÄvïÛ PÉÆwð£À ªÀÄÆf ±À¨ÉÆÝ®Ä ¸ÀA¸ÀÌöÈvÀzÀ ªÀÄÆf ¸ÀA¢ü ªÀUÀðzÀªÀÅ: (1) ¸ÀégÀ ¸ÀA¢ü, (2) ªÀåAd£À ¸ÀA¢ü ¨ÉÆPÀ (3) «¸ÀUÀð ¸ÀA¢ü E¤à£ÀªÀÅ.

1. ¸ÀégÀ ¸ÀA¢ü: gÁªÀÄ+ CªÀvÁgÀ= gÁªÀiÁªÀvÁgÀ. C+C= D. ¸ÀégÀ ®WÀÄ- ¢ÃWÀð EAZÀ£Éà ªÀwð¸ÀÄAqÀÄ.

2. ªÀåAd£À ¸ÀA¢ü: ªÁPï+zÁ£À= ªÁUÁÝ£À. Pï+zï= UïÝ ªÀåAd£ÀzÀ ¥ÀgÀĵÀ PÀ zsÀé¤, zÀ E¤à ¸ÀgÀ¼À zsÀé¤Pï C£ÀÄUÀÄtªÁzÀ UÀ E¤à ¸ÀgÀ¼À gÀÆ¥À ¥ÀqɪÀÅAqÀÄ.

3. «¸ÀUÀð ¸ÀA¢ü: ¥ÁæævÀgï+PÁ® =¥ÁævÀBPÁ®. gÀ+PÁ=gÉÃ¥sÀ ¸ÀgÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ «¸ÀUÀð ªÁ¦£ÀªÀÅ ¥ÁvÉgÉÆzÀ ¸ËPÀAiÉÆðUÁzï.

¸ÀégÀ ¸ÀA¢ü®Ä :

¸ÀégÀ ¸ÀA¢üqï £Á°ézsÀ : (1) ¸ÀªÀtð¢ÃWÀð ¸ÀA¢ü (2) UÀÄt ¸ÀA¢ü, (3) ªÀÈ¢Þ ¸ÀA¢ü, (4) AiÀÄuï ¸ÀA¢ü E¤à£À¬ÄPÀļÀÄ.

(1)    ¸ÀªÀtð¢ÃWÀð ¸ÀA¢: ¸ÀªÀtð E£ÀßUÀ MAeÉà zsÀ餪ÉÄzÀªÀÅ: D-C, E-E, E-F EvÁå¢. GzÁ: ªÀĺÁ+DvÀä=ªÀĺÁvÀä, Vj+F±À=VjñÀ EvÁå¢.

(2) UÀÄt ¸ÀA¢ü: ¸ÀégÁPÀëgÉƯÉqï ¸ÀA¢ü ¸ÀégÀ®Ä JAZÀ D¥Á EAz z vÉjzÁ. C+E=J, C+G=M, C+H=N EvÁå¢. F ¸ÀA¢ü¯É£À UÀÄt. EAzÉà jÃwqï gÀqïØ ¥ÀzÀ¯Éqï ¥ÀzÁAvÉÆqÀÄ ¥ÀgÀ¥ÀzÀvÀ D¢vÀ CPÁgÀ, EPÁgÀ E¥ÀÅöà£ÀUÀ JPÁgÀ D¦£ÀªÀÅ. CPÁgÀ, GPÁgÀ E¥Àà£ÀUÀ MPÁgÀ D¦£ÀªÀÅ UÀÄt¸ÀA¢ü EAz z  ¥ÀÅzÀgï ¥ÀqÉvïÛzÀÄAqÀÄ. GzÁ: zÉê +C+EAzÀæ=zÉêÉÃAzÀæ. ¸ÀÆAiÀÄð+GzÀAiÀÄ =¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄ EvÁå¢.

(3) ªÀÈ¢Þ ¸ÀA¢ü: gÀqÀØ ¥ÀzÀ¯É£À ªÀÄzsÉå CPÁgÀ, DPÁgÁAvÀªÁzï, KPÁgÀ, LPÁgÀ, OPÁgÀ ¥ÀgÀ¥ÀzÀvÀ D¢mï EvïÛzï ¸ÀA¢üAiÀiÁªÀ£ÀUÀ ¥ÀgÀ¥ÀzÀvÀ ¸ÀégÁPÀëgÀ ªÀÈ¢Þ  D¦£À¯ÉPÉÆÌ ªÀwð¸ÀÄAqÀÄ. GzÁ: KPÀ+KPÀ= KPÉÊPÀ, d£À+LPÀå= d£ÉÊPÀå, «zÁå+L±ÀéAiÀÄð=«zÉʱÀéAiÀÄð, ªÀĺÁ+OzÁAiÀÄð= ªÀĺËzÁAiÀÄð EvÁå¢.

(4) AiÀÄuï ¸ÀA¢ü: EPÁgÉÆUÀÄ CPÁgÀ CxÁªÀ GPÁgÀ ¥ÀgÀªÁAqÀ, AiÀÄPÁgÀ §¦ð£ÀªÀÅ. ¨ÉÆPÀ GPÁgÉÆUÀÄ CPÁgÀ ¥ÀgÀªÁAqÀ ªÀPÁgÀ §¦ð£ÀªÉà AiÀÄuï ¸ÀA¢ü E£Éàgï. GzÁ: eÁw+CwÃvÀ=eÁvÁåwÃvÀ, ¥Àæw+GvÀÛgÀ=¥ÀævÀÄåvÀÛgÀ, ªÀÄ£ÀÄ+D¢=ªÀÄ£Áé¢, ªÀÄ£ÀÄ+CAvÀgï=ªÀÄ£ÀéAvÀgÀ EvÁå¢.

ªÀåAd£À ¸ÀA¢ü®Ä:

ªÀåAd£À ¸ÀA¢ü¯Éqï (1)d±Àé (2)±ÀÄÑvÀé (3)C£ÀÄ£Á¹PÀ E¤à ªÀÄÆf «zsÀ®Ä.

(1) d±Àé: d PÁgÀ DzÉñÀªÁ¦£À PÀæªÀÄ£Éà d±Àé. DAqÁ EAzï ªÀiÁvÁ ¥ÀgÀĵÀ ªÀåAd£À¯Éqï DAiÀiÁAiÀÄ ªÀUÀðzÀ ªÀÄÆf£Éà zsÀ餪ÉÄ DzÉñÀªÁ¥ÀÅAqÀÄ. ZÀPÁgÁAvÀ ¥ÀzÉÆPÀÄ AiÉĪÉÇéAf ªÀtð ¥ÀgÀªÁAqÀ dPÁgÀ PÀPÁgÀ DAqÀ, lPÁgÁAvÀ, vÀPÁgÁAvÀ, ¥ÀPÁgÁAvÀ¯ÉUï JªÉÇéAf ªÀtð ¥ÀgÀªÁ£ÀUÀ UÀ,qÀ,zÀ,§, DzÉñÀ ªÁ¦£ÀªÀÅ ¸ÀA¢üzÀ ®PÀët.

GzÁ: CZï+CAvÀ=CdAvÀ, ªÁPï+zÉë=ªÁUÉÝë, µÀqï+D£À£À=µÀqÁ£À£À, ¸Àvï+ D£ÀAzÀ = ¸ÀzÁ£ÀAzÀ, C¥ï+¢ü=C©Þ EvÁå¢.

(2) ±ÀÄÑvÀé: ±ÀPÁgÀ, ZÀPÁgÀ®Ä ±ÀÄÑvÀé ZÀPÁgÉÆqÀÄ ZÀªÀUÀð ¥ÀÇwð GAqÀÄ. GzÁ: ªÀÄ£À¸ï+±ÀÄ¢Þ= ªÀÄ£À±ÀÄ¢Þ, AiÀıÀ¸ï+ZÀAzÀæ=AiÀıÀ±ÀÑAzÀæ.  §ÈºÀvï+bÀvÀæ= §ÈºÀvÀÒvÀæ EvÁå¢.

(3) C£ÀÄ£Á¹PÀ: C£ÀÄ£Á¹PÀ E£ÀßUÀ £Á¹PÉÆÃZÁÑgÀ. ªÀÄÆAPÀÄqÀÄ ¦zÀqÀÄ£À zsÀ餪ÉÄ®Ä. ¥ÀgÀ¥ÀzÀvÀ D¢qï C£ÀÄ£Á¹PÀ «vïÛzï, £À£ÀMAf C£ÀÄ£Á¹PÀ (¥ÀǪÀð¥ÀzÁAvÀzÀ ªÀUÀðzÀ) DzÉñÀªÁ¦£ÀªÀÅ F ¸ÀA¢üzÀ UÀÄt. GzÁ: ªÁPï+ªÀÄAiÀÄ=ªÁYäAiÀÄ, (PÀªÀUÀðzÀ C£ÀÄ£Á¹PÀ Y)

¸Àvï+ªÀiÁ£À=¸À£Áä£À (vÀªÀUÀðzÀ C£ÀÄ£Á¹PÀ £À)

µÀmï+ªÀiÁ¸À=µÀuÁä¸À (lªÀUÀðzÀ C£ÀÄ£Á¹PÀ t) EvÁå¢.

(4) «¸ÀUÀð ¸ÀA¢ü:  «¸ÀUÀð(B) ¥ÀǪÀð¥ÀzÀvÀ CAvÉÆqÀÄ EvïÛ zï, ªÀåAd£Á¢ ¥ÀzÀ ¥ÀgÀªÀ£ÀUÀ «¸ÀUÀð ªÀiÁdÄ£ÀªÉà «¸ÀUÀð ¸ÀA¢üzÀ ®PÀët. GzÁ: ªÀÄ£ÀB+«PÁgÀ=ªÀÄ£ÉÆëPÁgÀ, zÀÄB+PÀªÀÄð=zÀĵÀ̪ÀÄð EvÁå¢.

5.30. vÀļÀÄlÄ ¸ÀA¢ü®Ä ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzï PÀ£ÀßqÀzÀ jÃwqÉà G¼Àî. (1) ¯ÉÆÃ¥À (2)DUÀªÀÄ (3) DzÉñÀ E¤à ªÀÄÆf «zsÀ®Ä.

(1). ¯ÉÆÃ¥À ¸ÀA¢ü(elision); CxÀð PÉqÀA¢£À ¯ÉPÉÆÌ MAf zsÀ餪ÉÄ ¯ÉÆÃ¥ÀªÁ¦£ÀªÀÅ. GzÁ; ¥ÀvïÛ+Ef- ¥ÀvÀÄÛf. ¥ÁvÉgÉÆ+MAf= ¥ÁvÉgÉÆAf EvÁå¢.

(2) DUÀªÀÄ ¸ÀA¢ü(insertion): ¸ÀA¢üAiÀiÁªÀ£ÀUÀ ¨ÉÃvÉ MAf ªÀåAd£À zsÀ餪ÉÄ §vïÛzï ¸ÉÃgÀÄ£À jÃw. GzÁ: «ÄÃ+C£ÀUÀ=«ÄÃAiÀÄ£ÀUÀ, vÀÆ+C£ÀUÀ=vÀƪÀ£ÀUÀ, ¥ÉÇ+C£ÀUÀ=¥ÉÇêÀ£ÀUÀ EvÁå¢.

(3) DzÉñÀ ¸ÀA¢ ü(permitation): ¸ÀA¢üAiÀiÁªÀ£ÀUÀ MAf zsÀ餪ÉÄzÀ §zÀ¯Ázï £À£ÀMAf §vïÛ¸ÉÃgÀÄ£À PÀæªÀÄ. GzÁ; §gï+EvÉÛ=§vÉÛ, ¥ÉÇ®Äð+ PÉÃqï=¥ÉÇ®ÄðUÉÃqï, ªÀÄÄlÄÖ+PÀr=ªÀÄÄlÄÖUÀr, §¸Àð+PÁ®=§¸ÀðUÁ®, CAUÀ+PÉÊ= CAUÉÊ, ªÀÄÄ£ï+PÉÊ=ªÀÄÄAUÉÊ EvÁå¢.

F ¥ÀæPÀgÀtzÀ ¸ÀA¢ü PÁAiÀÄð MAf ªÀtð £À£À MAeÉUï PÀÆqïÝ §¦ð£À ¸ÀAPÀÄavÀ CxÉÆðqÉà GAqÀÄ. gÀqïØ ¥ÀzÀ®Ä ¸ÉÃzï𠧦ð£À «±Á¯ÁxÉÆð£ÀÄ ªÀÄÄ®à zÉvÉÆ£ÀgÉ §°è. GzÁ: J£Àß+C¥Éà=J£ÀߥÉà. ¥ÀǪÀð ¥ÀzÁAvÉÆqÀÄ (J£ïß+C) ¥ÀgÀ¥ÀzÀvÀ D¢qï C+¥Éà EvïÛzï gÀqïØ (C+C) ¸ÀégÁPÀëgÀ ¸ÉÃzïð D EAzïzÀ® J£ÁߥÉà EAz zÀ® D¥ÀÅf. D¬ÄlvÁæ MAf "C" zsÀ餪ÉÄ £ÀµÀÖªÁ¦£À (¯ÉÆÃ¥ÀªÁ¦£À) F jÃwqï vÀļÀÄlÄ ¯ÉÆÃ¥À¸ÀA¢ü zÀÄA§ÄqÉ ¥ÀtÂÛ£À¯ÉPÉÆÌ ¥ÁvÉgÉÆUï, C¬ÄvÀ ªÉÃUÉÆUÀÄ C£ÀÄUÀÄtªÁzï, D¦£ÀªÀÅ wÃgÁ ¸ÁªÀiÁ£Àå.

CAZÀ£É ¥ÀævÀåAiÀÄ®Ä («¨sÀQÛ gÀÆ¥ÀzÀªÀÅ) £ÁªÀÄ¥ÀzÀ, zsÁvÀÄ¯É£ï ¸ÉÃzïð ¸ÀA¢üAiÀiÁ¦£ÀªÀÅ ¥ÀzÀªÀÄzsÀå ¸ÀA¢ü EAz z  ¥ÀuÉàgï. ¥ÀǪÀð¥ÀzÀvÀ PÀqÉvÀªÀtð, ¥ÀgÀ¥ÀzÀvÀ ¸ÀÄgÀÄvÀ ªÀtð ¸ÉÃgÀÄ£À ¸ÀA¢ü, ¥ÀzÁAvÀ ¸ÀA¢ü E£Éàgï.

(1) ¥ÀzÀªÀÄzsÀå ¸ÀA¢ü: £ÁªÀÄ«¨sÀQÛzÀ «ÄvïÛD¦£À ¸ÀA¢ü®Ä. GzÁ: ¥ÁvÉgï+G=¥ÁvÉgÉÆ, ¥ÁvÉgï+ M£ï= ¥ÁvÉgÉÆ£ï, ¥ÁvÉgï + GqïÝ= ¥ÁvÉgÉÆqïÝ, ¥ÁvÉgï+ GUï= ¥ÁvÉgÉÆUï, ¥ÁvÉgï + C®àqïÝ = ¥ÁvÉgÀ®àqïÝ, ¥ÁvÉgï + EzÀ = ¥ÁvÉgÀzÀ, ¥ÁvÉgï + GqÀÄ = ¥ÁvÉgÉÆqÀÄ, EAzÉPÀļÉqï PÀæªÀĪÁzï ¥ÀæxÀªÀÄ «¨sÀQÛqïÝ- ¸À¥ÀÛ«Ä «¨sÀQÛ ªÀÄÄlÖzÀ ¥ÀzÀªÀÄzsÀå ¸ÀA¢üqï D¦£À gÀÆ¥ÁAvÀgÉÆ£ï vÉjªÉÇqÀÄ. ¥ÀævÀåAiÀÄ «µÀAiÉÆqÀÄ £À£À¯Á ZÀZÉð £ÀAvÀæ ªÀiÁ¼ÀàgÉUÀÄAqÀÄ.

DSÁåvÀ «¨sÀQÛ®Ä (QæAiÀiÁ¥ÀzÀ-gÀÆ¥ÀPÀ®Ä): ¥ÁvÉgï+EAiÉÄ= ¥ÁvÉjAiÉÄ, ¥ÁvÉgï+EvÉgï= ¥ÁvÉjAiÉÄgï, ¥ÁvÉgï+EAiÀÄ= ¥ÁvÉjAiÀÄ, ¥ÁvÉgï+ EAiÀÄgï = ¥ÁvÉjAiÀÄgï, ¥ÁvÉgï + EAiÉÄ˚ = ¥ÁvÉjAiÉÄ˚,  ¥ÁvÉgï + EAiÀiÁ= ¥ÁvÉjAiÀiÁ. EA¢Ãvï ¥ÀæxÀªÀÄ, ªÀÄzsÀåªÀÄ, GvÀÛªÀÄ ¥ÀÅgÀĵÀzÀ KPÀ,§ºÀĪÀZÀ£À QæAiÀiÁgÀÆ¥À®Ä. ¨sÀÆvÀPÁ¯ÉÆUÀÄ ¸ÀA§AzsÀ«wÛ£ÀªÀÅ. EAzÉPÀļÉqï gÉÃ¥sÀ CAZÀ£É GAvÀÄAzï, §¦ð£ÀªÉ£ï(¥ÁvÉjAiÉÄ, ¥ÁvÉAiÉÄð) ¸Àgï EAzï zï ¦£ÉÆqÀÄ ¥ÁvÉgÀzÀ ªÉÃUÀ ¸ÁzsÀ£ÉzÀ ªÀÄmïÖqï.

(2) ¥ÀzÁAvÀå ¸ÀA¢ü: ¥ÁvÉgÀzÀ+ DAiÉÄ=¥ÁvÉgÀzÁAiÉÄ (¥ÁvÉgÀ Mj¥ÁªÉÇuÁÚAiÉÄ), ªÀÄÄ®à ¥ÁvÉgÀ £ÁªÀÄ¥ÀzÀ ªÁzÀÄAqÀÄ. ¥ÁvÉ¥ÀÅð+DAiÉÄ=¥ÁvÉ¥ÀÅð£ÁAiÉÄ (¥ÁvÉgÀÄ£ÁAiÉÄ) ªÀÄÄ®à ¥ÁvÉ¥ÀÅð= QæAiÀiÁ¥ÀzÀvÀ PÀ¤µÀÖ gÀÆ¥À EAzïzï vÉjªÉÇ°. (9.zsÁvÀÄ ¥ÀæPÀgÀt vÀƪÉÇqÀÄ).

=5=

- ಬುಧಾನಂದ ಶಿವಳ್ಳಿ